HENRYK SIENKIEWICZ
ŻYCIORYS PISARZA

 

 

Henryk Sienkiewicz urodził się 5 V 1846 roku w Woli Okrzejskiej na Podlasiu. Pochodził ze zubożałej rodziny ziemiańskiej, a przez matkę spokrewniony
był z największymi rodami szlacheckimi. W domu pielęgnowano tradycje patriotyczne i kult rycerskiej przeszłości przodków.
Przyszły pisarz pobierał nauki w Warszawie, najpierw w gimnazjum realnym, później w Szkole Głównej. Po roku studiów medycznych przeniósł się na wydział filologiczno- historyczny. W tym czasie zadebiutował jako dziennikarz, drukując pod pseudonimem "Litwos" felietony w prasie warszawskiej.
W 1872 roku Sienkiewicz ogłosił drukiem swą pierwszą powieść, "Na marne",
w której krytycy dostrzegli rodzący się talent literacki. Opublikował też "Humoreski z teki Worszyłły". Przede wszystkim był jednak dziennikarzem
i utrzymywał się z wykonywania tego zawodu. Kupił nawet do spółki z kolegami pismo "Niwa", gdzie prowadził dział literacki. W "Niwie" ukazały się trzy jego nowele: "Stary sługa", "Hania" i "Selim Mirza".
Ta ostania została wydrukowana, kiedy Henryk Sienkiewicz przebywał w Ameryce Północnej. Wyjechał tam w 1876r. wraz z grupą przyjaciół, wśród których była Helena Modrzejewska- najwybitniejsza aktorka polska XIX w. Plonem amerykańskiej podróży były "Listy z podróży do Ameryki" drukowane w "Gazecie Polskiej" i dwie przepiękne nowele: "Latarnik" i "Wspomnienia z Maripozy". Wielkie wrażenie wywarły na pisarzu ogromne przestrzenie "Nowego Świata", twardzi, odważni ludzie i los Indian rugowanych przez białych osadników z ich ziem. We wstrząsającej noweli "Sachem"- historii jedynego ocalałego z rzezi indiańskiego dziecka, syna wodza Czarnych Węży- pisarz dostrzegł podobieństwo losów zniewolonych narodów: Indian i Polaków.
W 1879 roku Sienkiewicz wrócił do kraju. Utrzymywał się z pracy dziennikarskiej. Mieszkał w Warszawie. Po długich staraniach ożenił się z Marią Szetkiewiczówną. Łączyła ich wielka miłość. Niestety, zaledwie po czterech latach małżeństwa Maria zmarła. Pozostawiła dwójkę małych dzieci. Sienkiewicz był na tyle atrakcyjną "partią", że szybko zaczęto go swatać i może trochę pod wpływem tych namów Sienkiewicz ożenił się po raz drugi- z Maria Romanowiczówną. Ten związek nie przetrwał nawet kilku miesięcy; z podróży poślubnej państwo młodzi wrócili osobno.
Przez pięć lat, od roku 1883 do 1888, pisarz pracował nad "Trylogią".
"Ogniem i mieczem" zostało bardzo gorąco przyjęte przez czytelników. Publikacja fragmentów była powodem ogólnonarodowej dyskusji na temat literatury i historii. Następne części "Trylogii"- "Potop" i "Pan Wołodyjowski" nie wywołały już takich gwałtownych reakcji.
Sienkiewicz dużo podróżował. Wkrótce po śmierci pierwszej żony, gdy tylko załatwił sprawy rodzinne, wyjechał w podróż do Konstantynopola, Aten i południowych Włoch. Już w następnym roku udał się do Hiszpanii, a w 1890 roku odbył długą
i niebezpieczną wyprawę do Afryki. Słał stamtąd korespondencje do gazet krajowych. Wiele lat później wrócił wspomnieniami do tej podróży podczas pisania powieści dla młodzieży "W pustyni i w puszczy". Po powrocie do kraju Sienkiewicz opublikował dwie powieści współczesne: "Bez dogmatu" i "Rodzina Połanieckich".
Ta ostatnia stała się przedmiotem ostrej krytyki. Autorowi zarzucono opowiadanie się po stronie sytych i możnych, konserwatyzm społeczny i obyczajowy. Pisarz wrócił do tematyki historycznej w dziełach takich jak "Quo vadis" i "Krzyżacy". Dzięki "Quo vadis" literatura polska została dostrzeżona w Europie, bo też w tej powieści Sienkiewicz sięgnął do wspólnych, chrześcijańskich korzeni kultury europejskiej. Historia prześladowania pierwszych wyznawców Chrystusa za czasów cesarza Nerona przyniosła Sienkiewiczowi sławę i najwyższe z możliwych wyróżnień- literacką Nagrodę Nobla.
W kraju artysta cieszył się wielkim szacunkiem. Dla wielu Polaków był pisarzem kultowym. W dowód miłości i uznania otrzymał w darze od społeczeństwa majątek ziemski- Oblęgorek, położony w województwie kieleckim. Dzisiaj mieści się tam muzeum pisarza.
W 1914 roku wybuchła wojna światowa. Sienkiewicz wyjechał do Szwajcarii, gdzie zajął się organizowaniem pomocy humanitarnej dla Polaków. Działał w Generalnym Komitecie Pomocy Ofiarom Wojny w Polsce. Współpracował z Ignacym Paderewskim. Zmarł 15 listopada 1916 roku w Vevey. Jego prochy osiem lat później sprowadzono do Warszawy, a dzień ich złożenia w krypcie katedry św. Jana stał się świętem narodowym.
 

 

NAGRODA NOBLA

 

Henryk Sienkiewicz otrzymał Nagrodę Nobla za powieść "Quo vadis" w 1905 roku. Był to ogromny sukces pisarza i kultury polskiej. Państwa polskiego od ponad stu lat nie było na mapie Europy, a Nagroda przypomniała o istnieniu narodu polskiego, który tak samo jak francuski czy niemiecki sięgał swymi korzeniami pierwszych wieków chrześcijaństwa i do Europy- w sensie kulturowym- należał.
Temat powieści, prześladowanie pierwszych chrześcijan za czasów Nerona; plastyczny obraz ówczesnego Rzymu oraz wymowa książki zapewniły pisarzowi międzynarodową sławę. "Quo vadis" przetłumaczono na 40 języków, doczekało się licznych adaptacji filmowych, zarówno filmów długometrażowych jak i seriali telewizyjnych.
 

 

KALENDARIUM ŻYCIA I TWÓRCZOŚCI

5 V 1846- data urodzin pisarza (Wola Okrzejska na Podlasiu)
1858- rozpoczął naukę w gimnazjum realnym w Warszawie
1866- zdał maturę i zapisał się na wydział lekarski Szkoły Głównej
1867- przeniósł się na wydział filologiczno- historyczny
1868- zadebiutował jako dziennikarz. Pod pseudonimem "Litwos" drukował felietony w prasie warszawskiej
1872- debiut książkowy, powieść współczesna "Na marne"
-"Humoreski z teki Worszyłły" (nowela)
- współpraca z czasopismami "Wieniec", "Niwa", "Gazeta Polska"
1873- wyjechał w pierwszą podróż zagraniczną- do Wiednia
1874- kupił "Niwę" (razem z Julianem Ochorowiczem i Mścisławem Godlewskim), w której prowadził dział literacki. Tam opublikowano jego trzy opowiadania znane pod nazwą "małej trylogii":
1875- "Stary sługa"
1876- "Hania"
1877- "Selim Mirza"
1876- 1878- przebywał w Ameryce
- "Listy z podróży do Ameryki" (korespondencje nadsyłane do "Gazety Polskiej")
- "Sachem" (nowela opublikowana w 1889r.)
-"Szkice węglem" (nowela wydana w 1880r.)
- "Latarnik" ( nowela wydana w 1881r.)
- "Wspomnienia z Maripozy" (nowela wydana w 1889r.)
1878- 1879- zamieszkał w Paryżu
1879- powrócił do kraju
1881- ślub z Marią Szetkiewiczówną. Z tego związku przyszło na świat dwoje dzieci: Henryk Józef i Jadwiga.
1883- w warszawskim "Słowie" i krakowskim "Czasie" drukował w odcinkach powieść "Ogniem i mieczem"
1884- "Ogniem i mieczem" w wydaniu książkowym
- w "Słowie" ukazały się pierwsze odcinki "Potopu"
1885- śmierć żony
1886- trwa druk "Potopu" w odcinkach
- wyjechał w podróż do Konstantynopola, Aten i południowych Włoch
1887- powrócił do kraju
1887-1888- w prasie warszawskiej ("Słowo") ukazywała się w odcinkach ostatnia część "Trylogii"- "Pan Wołodyjowski"
1888- podróż do Hiszpanii
1890- podróż do Afryki (Egipt, Zanzibar, Bagamojo)
1891- ukazała się powieść "Bez dogmatu"
1897- 1900- w "Tygodniku Ilustrowanym" drukowane były kolejne odcinki "Krzyżaków"
1900- rok jubileuszowy Sienkiewicza
- ze składek jubileuszowych zakupiono i przekazano w darze pisarzowi majątek w Kielcach- Oblęgorek
1903- 1905- powieść "Na polu chwały" (dziś już zapomniana)
1905- Sienkiewicz został laureatem Nagrody Nobla (za powieść "Quo vadis")
1909- druk w "Słowie Polskim" powieści "Wiry"
1910- w "Kurierze Warszawskim" rozpoczęto druk powieści "W pustyni i w puszczy" (w odcinkach)
1914- wybuch I wojny światowej
- Sienkiewicz wyjechał do Szwajcarii
15 XI 1916- śmierć pisarza (Vevey, w Szwajcarii)
1924- sprowadzenie prochów Sienkiewicza do Warszawy